પુસ્તક વિશે

મારી આત્મકથા, જેને મૂકનાયકના નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે, ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર દ્વારા મરાઠીમાં લખવામાં આવેલી આત્મકથા છે. આ પુસ્તક ૧૯૩૫માં પ્રકાશિત થઈ હતી. આ પુસ્તક ડૉ. આંબેડકરના જીવન અને અનુભવોનું એક ક્રમિક વર્ણન છે,જેમાં તેમણે જાતિ વ્યવસ્થા, સામાજિક બહિષ્કાર અને અસ્પૃશ્યતાની વિરુદ્ધ પોતાના સંઘર્ષોને ઉજાગર કર્યા છે. તેઓ પોતાનું શિક્ષણ, વિદેશમાં અધ્યયન, કાનૂની પેશેવરના રૂપમાં પોતાનું કામ અને રાજનીતિક અને સામાજિક કાર્યકર્તાના રૂપમાં પોતાના યોગદાનોનું પણ વર્ણન કરે છે. ‘મારી આત્મકથા’ દલિત સાહિત્યની એક મહત્ત્વપૂર્ણ રચના છે. આ એક એવા વ્યક્તિની પ્રેરક કથા છે, જેણે અત્યધિક વિપરીત પરિસ્થિતિઓમાં પણ શિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યું અને સમાજમાં સૌથી વંચિત વર્ગોના ઉત્થાન માટે પોતાનું જીવન સમર્પિત કરી દીધું. આ પુસ્તક જાતિ વ્યવસ્થાની ભયાવહતા અને સામાજિક ન્યાયની લડાઈના મહત્ત્વને ઉજાગર કરે છે. પુસ્તકની મુખ્ય વિશેષતાઓ • જાતિ વ્યવસ્થા અને અસ્પૃશ્યતાના વિનાશકારી પ્રભાવોનું એક શક્તિશાળી ચિત્રણ • શિક્ષણ અને જ્ઞાનના મહત્ત્વ પર બળ • સામાજિક ન્યાય અને સમાનતા માટે અથાગ સંઘર્ષ • પ્રેરણાદાયક જીવનકથા, જે સામાજિક પરિવર્તનને પ્રેરિત કરે છે. ‘મદ્ધરી આત્મકથા’ ના માત્ર ડૉ. આંબેડકરના જીવન અને વિચારોને સમજવા માટે, બલ્કિ જાતિ, સામાજિક અન્યાય અને સમાનતાના મુદ્દાઓ પર પણ એક મહત્ત્વપૂર્ણ પુસ્તક છે. આ બધા માટે પ્રેરણાનો સ્રોત છે, જે એક અધિક ન્યાયપૂર્ણ અને સમાન સમાજ માટે લડવા ઈચ્છે છે.

લેખક વિશે

ડૉ. ભીમરાવ રામજી આંબેડકર માત્ર ભારતના બંધારણના ઘડવૈયા જ નહોતા, પરંતુ તેઓ એક મહાન સમાજ સુધારક પણ હતા જેમણે અસ્પૃશ્યતા સામે લડત આપી, મહિલાઓના અધિકારોનો બચાવ કર્યો અને પછાત જાતિઓ અને દલિત વર્ગોના અધિકારો માટે લડ્યા. તેમનું વિઝન ફક્ત કાનૂની સુધારાઓ સુધી મર્યાદિત નહોતું; તેઓ એક પ્રતિબદ્ધ નેતા હતા જેમનો એકમાત્ર ઉદ્દેશ્ય તેમના દેશનું કલ્યાણ અને વિકાસ હતો. તેમનું જીવન ફક્ત સમાનતા અને ન્યાયની સ્થાપના માટે સમર્પિત હતું. ડૉ. આંબેડકરનું વ્યક્તિત્વ એટલું મહાન હતું કે તે સામાન્ય નેતાઓની કલ્પનાથી ઘણું આગળ હતું. તેમનો મૂળભૂત સિદ્ધાંત “”રાષ્ટ્ર પ્રથમ”” હતો, અને તેમણે શાસન વ્યવસ્થાની કલ્પના કરી હતી જેમાં દરેક નાગરિકને સ્વતંત્રતા, સમાનતા અને બંધુત્વના સિદ્ધાંતો સાથે સમાન રીતે આદર આપવામાં આવે. તેઓ માનતા હતા કે દરેક વ્યક્તિ, જાતિ કે પૃષ્ઠભૂમિને ધ્યાનમાં લીધા વિના, આ મૂળભૂત અધિકારોનો અનુભવ કરવો જોઈએ. એક અગ્રણી કાયદાશાસ્ત્રી, અર્થશાસ્ત્રી, સમાજ સુધારક અને રાજકીય નેતા તરીકે, ડૉ. આંબેડકરે ભારતીય બંધારણનો મુસદ્દો તૈયાર કરનાર સમિતિની અધ્યક્ષતા કરી અને બાદમાં ભારતના પ્રથમ કાયદા અને ન્યાય મંત્રી બન્યા. રાષ્ટ્ર પ્રત્યેની તેમની સેવા બદલ તેમને ૧૯૯૦ માં મરણોત્તર ભારતના સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન, “ભારત રત્ન” થી નવાજવામાં આવ્યા હતા. તેમના યોગદાનની યાદમાં અનેક સ્મારકો બનાવવામાં આવ્યા છે અને તેમની હાજરી આજે પણ ભારતીય સંસ્કૃતિમાં લોકપ્રિય છે, જે રાષ્ટ્ર નિર્માણમાં તેમણે ભજવેલી અમૂલ્ય ભૂમિકાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.