ପୁସ୍ତକ ବିଷୟରେ

ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ କିଏ ଏହି ପୁସ୍ତକ ଜାତି ପ୍ରଣାଳୀର ମୂଳ ଏବଂ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ | ଡ଼ି.ଆର୍. ଆମ୍ବେଦକର, ଯିଏ ନିଜେ ଏକ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ ଜାତିରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଓ ସେମାନେ ମୁହଁଦେଇଥିବା ବିଭେଦ ଓ ଅପମାନକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ପୁସ୍ତକ ବେଦ, ପୁରାଣ ଓ ମନୁସ୍ମୃତି ଭଳି ଧାର୍ମିକ ପାଠ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଦେଖାଇଥାଏ କିପରି ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କୁ ‘ଅଶୁଚି’ ଓ ‘ନିମ୍ନ’ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ସମାଜରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଇଥିଲା। ଆମ୍ବେଦକର କଲୋନିଆଲ ଶାସନ କିପରି ଏହି ପ୍ରଥାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିବାରେ ଆହୁରି ସୁଦୃଢ଼ କରିଥିଲା, ତାହାକୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥାନ୍ତି।
ଏହି ପୁସ୍ତକରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ପାଇଁ ଜାରିଥିବା ସଂଗ୍ରାମ ମଧ୍ୟ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ କରାଯାଇଛି। ‘ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ କେହଳେ ଏବଂ ସେମାନେ କିପରି ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ ହେଲେ?’ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁସ୍ତକ ଯାହା ଜାତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାକୁ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଏହା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ସମାନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ ହେବା ସାଥିରେ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଦୃଢ଼ ନ୍ୟାୟବାଦକୁ ଆଲୋକିତ କରିଥାଏ। ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ କିଏ ଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନେ କିପରି ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲେ? ଏକ ଅସାଧାରଣ ପୁସ୍ତକ ଯାହା ଭାରତର ଏତିହାସିକ ଓ ସାମାଜିକ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଗଭୀରତର ଭାବେ ବିଶ୍ଲେଷଣ କରେ। ଏହି ପୁସ୍ତକ ମାଧ୍ୟମରେ ଦଳିତ ସମୁଦାୟର ଐତିହ୍ୟ, ସଂଘର୍ଷ, ଏବଂ ନାମଶ୍ରେଣୀ ମାନଙ୍କୁ ସମାଜରେ ତଳ ମାଧ୍ୟମରେ କିପରି ଧରାଯାଇଥିଲା, ସେଥିରେ ଆଲୋକ ପାତ କରାଯାଇଛି। ଲେଖକ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଜୀବନ ଅନୁଭବ ଓ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆଧାର କରି ଲେଖାଯାଇଥିବା ଏହି ପୁସ୍ତକ ସମାଜରେ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବ ଏବଂ ଶୋଷଣର ଜଡ ଅଭିମୁଖରେ ଗଭୀର ଦୃଷ୍ଟି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ। ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାର ଉତ୍ପତ୍ତିର ମୂଳକାରଣ କଣ? ଏହା କିପରି ଏକ ସମାଜିକ ଶ୍ରେଣୀକୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କଲା? ସମାଜରେ ଜାତିଗତ ଭିନ୍ନତା କିପରି ଏକ ଦୃଢ଼ ରୂପ ନେଲା? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଏହି ପୁସ୍ତକରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଦିଆଯାଇଛି। ଭାରତର ଐତିହାସିକ ଯାତ୍ରାରେ, ଏହି ପୁସ୍ତକ ସମାଜର ଗୁଡ଼ ଅସମାନତା, ଧର୍ମଗତ ପ୍ରଭାବ, ଓ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ୟାୟକୁ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛି। ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରସାଙ୍ଗକୁ ଏହି ପୁସ୍ତକରେ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥାଏ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଅନ୍ଧଶ୍ରଦ୍ଧା ଏବଂ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବକୁ ଦୂର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ।

ଲେଖକ ବିଷୟରେ

ଡ଼କ୍ଟର ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର, ଯାହାର ନାମ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ସମାନତା ସହିତ ସମାନରୂପେ ଜଡିତ, ଏପ୍ରିଲ 14, 1891 ରେ ଭାରତର ମହୌରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଜାତି ବିଭେଦର ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ଓ ସମାଜର ଅସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ଶ୍ରେଣୀମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପାଇଁ ଅଫାହ୍ୟ ଅପ୍ରୟାସ ଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନିତ ଥିଲା। ବିଭିନ୍ନ ଚାଲେଞ୍ଜ ସତ୍ତ୍ୱେ, ଆମ୍ବେଦକର ଏକ ସାହସିକ ନେତା, ଗବେଷକ ଓ ସଂସ୍କାରକ କ୍ରମରେ ଉଦିତ ହେଲେ ଓ ଭାରତର ଇତିହାସରେ ଏକ ଅମିଟ ଚିହ୍ନ ରଖିଛନ୍ତି। ଏକ ଦଳିତ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମ ହେବାରୁ, ଯାହା ହିନ୍ଦୁ ଜାତି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସବୁଠାରୁ ନିମ୍ନ ସ୍ତର, ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଶୈଶବ ଜୀବନ ବିଭେଦରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। ତାଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାର ଅଧିକାର ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଓ ସମାଜରୁ ବହିଷ୍କୃତ କରାଯାଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଜ୍ଞାନପିପାସା ଓ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ଅଚଳ ସମର୍ଥନ ତାଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରେରିତ କଲା। ସବୁ ବାଧାକୁ ଅଟକାଇ ଆମ୍ବେଦକର ଭାରତ ଓ ବିଦେଶର ବିଶିଷ୍ଟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟମାନରୁ ଆଇନ, ଅର୍ଥନୀତି ଓ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନରେ ଡିଗ୍ରୀ ଅର୍ଜନ କଲେ। ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଏକାଡେମିକ ଜ୍ଞାନ ତାଙ୍କର ଅଡିଗ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତି ସମର୍ପଣ ସହିତ ମେଳ ହୋଇଥିଲା। ସେ ଜାତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଦଳିତମାନଙ୍କୁ ମୁହଁଦେଇଥିବା ନିଷ୍ଠୁର ବିଭେଦର ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମାଲୋଚକ ଭାବରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ହେଲେ। ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ପାଇଁ ସମର୍ଥନ କଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ଲଢ଼ିଲେ। ତାଙ୍କର ଲେଖା, ଉପଦେଶ ଓ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ, ଆମ୍ବେଦକର ଲକ୍ଷାଧିକ ଦଳିତମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଅସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥିତିକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବା ଓ ସମାନତା ଦାବି କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରେରିତ କଲେ। ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ଭାରତର ସମିଧାନ ଖସଡ଼ା କରିବାରେ ତାଙ୍କର ଭୂମିକା ଥିଲା। ସଂବିଧାନ ସଭାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ, ସେ ସମାନତା, ସ୍ୱାଧୀନତା, ଓ ନ୍ୟାୟର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଗୁଡ଼ିକ ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ସଂବିଧାନରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ। ସେ ଦଳିତମାନ ଓ ଅନ୍ୟ ଅସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମୂଳଭୂତ ଅଧିକାର ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଅପ୍ରତିହତ ଭାବେ ମହନତ କରିଥିଲେ, ଯାହାରେ ସମାନତାର ଅଧିକାର, ବିଭେଦରୁ ମୁକ୍ତି, ଓ ଶିକ୍ଷା ଓ ଚାକିରିରେ ପ୍ରବେଶର ଅଧିକାର ଶାମିଲ ଥିଲା। ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ସମାନତାପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଭାରତର ସୀମାକୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା। ସେ ଜାତି ନିର୍ବାପାର ପକ୍ଷପାତୀ ଥିଲେ ଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାର ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିଲେ। ସେ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମକୁ ଅଙ୍ଗୀକାର କରିଥିଲେ ଯାହା ଜାତି ବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ଓ ସାମାଜିକ ସମାନତାର ପ୍ରଚାର କରିବାର ଏକ ଉପାୟ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଏ। ତାଙ୍କର ବିପୁଳ ଅବଦାନ ସତ୍ତ୍ୱେ, ଆମ୍ବେଦକର ଦଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ଦଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ବାହାରରୁ ବିରୋଧ ମୁହଁଦେଇଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କର କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ମତାମତ ଓ ସ୍ଥିତିକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କର